Αλήθεια και ψέμα: δύο έννοιες ασύμβατες (;)

Λένε πως η ειλικρίνεια είναι δύσκολο πράγμα, αφού το μυαλό μας είναι ένα κράμα λόγου και φαντασίας, που είναι η πηγή της μυθολογίας. Ως εκ τούτου, πολλές ανθρώπινες σχέσεις καθίστανται επιδερμικές και ψεύτικες, γιατί ένας ή και περισσότεροι, προτίμησαν την ‘’εύκολη’’ οδό, το ψέμα, προκειμένου να μην χαλάσουν τις σχέσεις τους ή επειδή δεν βρήκαν ποτέ το θάρρος να παραδεχτούν την αλήθεια. Η αλήθεια και το ψέμα, όσο περίεργο και αν ακούγεται, μοιάζουν εκ πρώτη άποψης έννοιες αντιφατικές, ωστόσο η πρώτη, αν εκφραστεί με λάθος τρόπο, δεν διαφέρει από το ψέμα. Για παράδειγμα, η μισή αλήθεια, είναι και μισό ψέμα, το ίδιο και η διπλά τονισμένη αλήθεια, ή η απόκρυψή της. Είναι δηλαδή σημαντικό να κατανοήσουμε ότι όποιος είναι ειλικρινής, δεν λέει απολύτως και την αλήθεια. Έτσι φαίνεται πως η ειλικρίνεια δεν ταυτίζεται πάντα με την αλήθεια ως αντικειμενική γνώση.

Καμιά φορά, οι περισσότεροι έχουν την πεποίθηση ότι με ένα ψέμα, μικρό ή μεγάλο, θα σώσουν κάποια κατάσταση, θα αποφύγουν μία επικείμενη σύγκρουση, θα συνεχίσουν να έχουν την συμπάθεια των άλλων και όλα θα συνεχίσουν να ρέουν ομαλά. Αυτό που αγνοούν εντούτοις, είναι το γεγονός ότι η αλήθεια μπορεί να μην οδηγεί απαραίτητα στην ευτυχία, οδηγεί όμως στην ψυχική γαλήνη. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι ακόμα κι αν εσύ πεις αυτό το ‘’σωτήριο’’ ψέμα, θα εξακολουθείς να το ξέρεις εσύ, θα το φέρεις βαρέως τις περισσότερες φορές και ουσιαστικά μπορεί να νομίζεις ότι απαλλάχτηκες από τις κριτικές των άλλων, αλλά το να απαλλαγείς από την κριτική τη δική σου είναι δύσκολο, έως ακατόρθωτο. Από τον εαυτό σου δεν μπορείς να ξεφύγεις εύκολα. Η λύση σε όλο αυτό, είναι να μην προβαίνουμε σε ενέργειες, για τις οποίες θα μετανιώσουμε μετέπειτα. Ωστόσο, δεν μιλάμε για ρομπότ, ούτε για σχέσεις που μπαίνουν στον αυτόματο πιλότο. Ξέρουμε ότι θα κάνουμε λάθη, μερικές φορές επαναλαμβανόμενα. Κανείς δεν μπορεί να μας ψέξει για αυτό. Μπορεί όμως να μας κατηγορήσει για το πώς χειριστήκαμε τη συγκεκριμένη κατάσταση, ή το πώς την παρουσιάσαμε στους γύρω μας. Είναι επομένως μείζονος σημασίας, να καταλάβουμε ότι ο ειλικρινής άνθρωπος είναι τις περισσότερες φορές επιθυμητός (εκτός και αν η γυμνή αλήθεια πονάει μερικούς), είναι υπεύθυνος, καλός φίλος, άνθρωπος της εμπιστοσύνης και της συνέπειας. Όπως γράφει και ο Ιάσονας Ευαγγέλου στο βιβλίο του ‘’Θέσεις και Αντιθέσεις’’, η ειλικρίνεια, όπως και κάθε κοινωνική αρετή, θέλει τόλμη. Και δεν είναι έντιμο την τόλμη της ειλικρίνειας να την ονομάζουμε αφέλεια. Ωστόσο, είναι φυσικό να υπάρχει αυτή η διαστρέβλωση. Ο απόλυτα ειλικρινής ξεχωρίζει τόσο μεταξύ των άλλων τόσο, όσο και ο γυμνός ανάμεσα στους ντυμένους.

Αν αναλύσουμε τα αίτια της ψευδολογίας, σίγουρα αυτά είναι πολλαπλά και σύνθετα. Θα μπορούσαμε ενδεικτικά να αναφέρουμε την ανωριμότητα της προσωπικότητάς μας, το συμφέρον, την εκδίκηση, τη συνήθεια, τη φιλοδοξία, τον αυταρχισμό, το φανατισμό, τον ευδαιμονισμό, το φόβο, το φθόνο και άλλα τόσα αρνητικά συναισθήματα. Αυτό που έχει σημασία είναι να συνειδητοποιήσουμε πως το ψέμα έχει πολλές αποχρώσεις. Μερικές φορές και η ωραιοποίηση είναι ένα ψέμα και μάλιστα με γούστο. Όπως ακριβώς και η κρυψίνοια και η υπεκφυγή. Για αυτό και θα πρέπει να είμαστε αφενός σε θέση να το αναγνωρίζουμε, ακόμα και καλυμμένο, και αφετέρου να μην είμαστε αυτοί που θα το επιλέξουμε ως μονόδρομο για να σώσουμε μία κατάσταση, την οποία δεν είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε, λόγω της δειλίας μας.

Leave a Comment